Awst 2020 / Rhifyn 691

Bydd hyn yn ymddangos yn sinigaidd: gwnaeth y pla les mawr i Nicola Sturgeon. Ac eithrio’r adeg pan fu’n rhaid i’r Prif Swyddog Meddygol, Catherine Calderwood, ymddiswyddo am beidio â gwneud yr hyn yr oedd hi’n gofyn i bawb arall ei wneud, mae’r mwyafrif o bleidleiswyr yr Alban yn canmol y modd mae Sturgeon wedi trin y pla. Yn ôl pôl Panelbase roedd 74% yn dweud ei bod hi’n gwneud joban dda a dim ond 14% oedd yn feirniadol ohoni. Gwahanol iawn oedd eu hymateb i berfformiad Boris Johnson: 61% yn feirniadol ohono a 21% yn unig yn ei ganmol.

Fedr Sturgeon ddim cuddio ei diffyg amynedd â’r rhai sy’n mynnu llusgo gwleidyddiaeth i mewn i ymateb Llywodraeth yr Alban i’r coronafirws. Ond ar yr un pryd bydd barn y bobl yn gysur ac yn galondid iddi. Bu’r SNP yn ymwybodol ers tro byd mai dangos gallu’r blaid i lywodraethu’n effeithiol fyddai’r ffordd orau o ddangos sut y gallai’r Alban ofalu amdani ei hun yn gyfan gwbl.

Doedd ’na ddim record debyg i Dawnsionara pan ddaeth hi allan yn 1981 a does dim un wedi bod ers hynny yn fy marn i. Roedd y record, sy’n un o’r tri albwm o waith Endaf Emlyn sydd wedi’u rhyddhau’n ddigidol yn ddiweddar gan Sain, fel pe bai wedi dod o blaned arall. Dyna i chi’r teitl ei hun – cyfuniad o ddau air yn llithro oddi ar y tafod mor ddiog â’r dawnsio digyfeiriad yr oedd y gân yn ei ddisgrifio. Gair dieithr, ‘dinesig’ ar record hir a oedd yn cynnig golwg newydd trwy gyfrwng yr iaith ar y byd newydd ôl-fodern y tu hwnt i ffiniau’r Fro Gymraeg: byd o fasgynhyrchu a chyfathrebu byd-eang, geiriau benthyg ac idiomau estron, anghyfarwydd. Byd lle’r oedd y siwrna’n ôl i Lŷn yn teimlo’n llawer pellach na’r un i Efrog Newydd. Byd mor bell i ffwrdd o gefn gwlad Salem ag y gallai rhywun ei ddychmygu.

Bu’n fis gofidus. Llongau rhyfel UDA a Tsieina yn sgyrnygu ar ei gilydd ym Môr De Tsieina a’r Ysgrifennydd Gwladol, Mike Pompeo, yn dweud ei bod hi’n ‘hanfodol ein bod yn taro’n ôl yn erbyn bygythiad y Blaid Gomiwnyddol Tsieineaidd’; Tsieina yn mynnu eto mai rhan o Tsieina yw Taiwan, a’r ynys honno’n ethol arlywydd sy’n gwrthod yr honiad hwnnw’n llwyr ac yn cryfhau ei luoedd arfog er mwyn gwarchod ei annibyniaeth; llywodraeth UDA yn ‘arswydo’ wrth weld y cynnydd yn arfau niwclear Tsieina; cyllideb byddin enfawr Tsieina yn cynyddu ‘yn wyneb bygythiadau UDA’; uchel swyddogion yr Undeb Ewropeaidd yn rhybuddio ynglŷn â pherygl ein dibyniaeth economaidd ar Tsieina; Prydain yn dilyn llwybr UDA ac yn gwahardd cwmni Tsieineaidd Huawei rhag bod yn rhan o’i rhwydweithiau 5G rhag i lywodraeth Tsieina eu defnyddio i glustfeinio ar gyfrinachau’r wlad; Trump yn bygwth atal teithebau i bob aelod o Blaid Gomiwnyddol Tsieina a’u teuluoedd ac yn bwrw ergyd lem i economi Hong Kong trwy ddiddymu ei statws masnachu arbennig efo’r UD.

Maddeuwch y catalog hwn ond dim ond wrth ystyried y pethau hyn, ac eraill, gyda’i gilydd y mae rhywun yn sylweddoli lle cymaint mwy peryglus yw’r byd erbyn hyn nag ydoedd cyn Covid-19.

Cyn Covid, roedd Tsieina eisoes yn ceisio adfer ei safle yn y byd ac adfer ei lle fel y wlad fwyaf grymus yn nwyrain Asia. Bellach, a hithau’n ymddangos fel petai hi wedi trechu’r firws, tra mae pwerau mawr y Gorllewin yn cloffi, mae’r blys i adennill ei lle haeddiannol yn gryfach fyth. Ond mae hynny’n ennyn yr adwaith mwyaf gwrth-Tsieineaidd a welwyd yn y Gorllewin ers cyn y 1970au.

Pam y mae dymuniad Tsieina i weld ei dylanwad yn y byd yn adlewyrchu ei maint a’i heconomi yn peri’r fath adwaith yn y Gorllewin?