Chwefror 2014

Ydi, mae rhifyn Chwefror wedi cyrraedd ac yn llawn o'r amrywiaeth flasus arferol. Ym myd y cyfryngau, mae Dyfrig Jones a Gwilym Morus yn rhoi dwy ochr i stori brwydr chwerw Eos yn erbyn y BBC, Sioned Wiliam yn croesawu doniolwch ar S4C (gan gynnwys ebychiadau'r ddihafal Ffion Carlton-Lewis), Elin Llwyd Morgan yn dweud fod Y Gwyll yn well yn Saesneg, a Beca Brown yn amddiffyn rhaglen ddadleuol Channel Four, Benefits Street; heb anghofio atgofion am Wyn Roberts y darlledwr gan Euryn Ogwen Williams yn ein coffâd i'r Arglwydd Roberts o Gonwy. Y tywydd mawr yw pwnc Mike Parker, neu'n hytrach ein hymateb diweledigaeth i'w effeithiau, tra mae Dafydd Fôn Williams yn edrych ar safle isel Cymru yn nhablau PISA. Trafod bygythiad o du Ewrop i gig Cymru y mae Dafydd ab Iago, ac mae Will Patterson, yn ei golofn gyntaf 'O'r Alban' ym mlwyddyn y refferendwm ar annibyniaeth, yn gweld pethau'n dechrau poethi yno. Am hyn oll a mwy, mynnwch gopi.

Materion y Mis - Bwyell Williams yn Sbaddu Llywodraeth Leol

John Stevenson

Ar 20 Ionawr cyhoeddwyd argymhellion y criw fu’n llafurio dan Syr Paul Williams i ailddylunio (am y trydydd tro mewn deugain mlynedd) map llywodraeth leol Cymru. Bydd gennym 12 o gynghorau (neu efallai 10 neu o bosib 11 – y fath bendantrwydd!) yn hytrach na’r 22 presennol. Dyna’r prif argymhelliad. Pam? Oherwydd bod unedau mwy, ym marn Williams, yn rhatach. Ond a fedr economi Cymru fforddio colli 15,000 ymhellach o swyddi llywodraeth leol a thalu am ad-drefnu a fydd, yn ôl un ffynhonnell, yn costio £200 miliwn? Tacteg beryglus mewn cyfnod o ddirwasgiad.

John Stevenson
Mwy

Y Brymis a’r Cofis

Beca Brown

A finna’ wedi cael ’madal o’r diwedd â gwaelodion y tun Quality Street ’Dolig, dyma ista i lawr i wylio’r gyfres newydd Benefits Street ar Channel 4, yn y gobaith y byswn i’n rhy flin i flysio am unrhyw beth melys am awr o leia. Wedi darllen erthyglau a llythyrau dirifedi yn beirniadu’r rhaglen yr o’n i, a phawb bron yn cyhuddo gwneuthurwyr y gyfres o bortreadu’r cyfranwyr fel pobol ddrwg a dieflig a thrwy hynny roi darlun annheg o bobol ar fudd-daliadau. ‘Poverty porn’ oedd y cyhuddiad gan amryw o feirniaid.

Beca Brown
Mwy

Stori Eos - Dwy Ochr

Dyfrig Jones a Gwilym Morus

Cyn y Nadolig daeth brwydr hir a chwerw rhwng y BBC ac Eos ynghylch breindaliadau i ben pan ddyfarnodd tribiwnlys mai £100,000 y flwyddyn oedd y swm y dylai’r Gorfforaeth ei dalu i’r asiantaeth hawliau darlledu am gael chwarae cerddoriaeth ei haelodau. Dyma ddau ymateb tra gwahanol i’r dyfarniad hwnnw.

Dyfrig Jones, Gwilym Morus
Mwy

Cyfrinachau’r mynyddoedd - Gwaith Lisa Eurgain Taylor

Menna Baines

Tirlun Eryri sy’n ysbrydoli artist ifanc y bydd ei gwaith i’w weld mewn arddangosfa yng Nghaernarfon ym mis Chwefror.

Mae Lisa Eurgain Taylor wedi cael blwyddyn brysur a llwyddiannus. Graddiodd gyda BA mewn Celfyddyd Gain (Peintio) yn yr haf a bu ei gwaith yn rhan o sawl arddangosfa. Roedd lluniau ganddi mewn ffair o waith graddedigion yn Battersea Park, Llundain, ym mis Hydref y llynedd, a chyn hynny, yn yr haf, mewn arddangosfa agored yn Bocs, Caernarfon, oriel sy’n canolbwyntio ar artistiaid newydd ac ifanc. Yn wir, hi oedd yr artist buddugol yn yr arddangosfa honno, Bocs Agored ’13, a’r wobr am hynny yw cael ei harddangosfa ei hun yn yr oriel hon y mis hwn.

Menna Baines
Mwy

Cwrs y Byd - Kitchener a Brynsiencyn

Vaughan Hughes

Dwi ddim yn credu y byddai neb yn disgwyl i ganmlwyddiant cychwyn y Rhyfel Byd Cyntaf gael ei anwybyddu. Yn wir cytunai’r militarydd a’r heddychwr ei bod yn ddyletswydd arnom i gofio’r fath gyflafan a’r fath aberth. A chofio ydi’r gair allweddol. Yn sicr nid dathlu. Dyna a ddywedai ambell ohebydd a darllenydd newyddion Cymraeg anystyriol pan ddechreuodd llywodraethau’r ynysoedd hyn drafod sut y dylid mynd ati drwy gydol 2014 i nodi cychwyn y Rhyfel Mawr. Anweddus – na, gwaeth na hynny, annynol – fyddai peidio cofio rhyfel melltigedig a hawliodd, yn ôl yr Encyclopedia Britannica, 9,750,103 o fywydau. (Sut ar wyneb y ddaear y gallai neb fentro bod mor gysáct â hynny sy’n ddirgelwch.)

Vaughan Hughes
Mwy

Papur Arholiad Plaid Cymru

Richard Wyn Jones

Anodd tynnu cast o hen geffyl, meddai’r ddihareb.
Hyd yn oed wrth sgwennu i Barn, parhau i osod cwestiynau arholiad mae’r Athro’n ei wneud. Ac fe gaiff cabinet newydd Leanne Wood ei sylw hefyd. Nhw, wedi’r cyfan, fydd yn gorfod dod o hyd i atebion tyngedfennol yn 2016.

Richard Wyn Jones
Mwy