Mawrth 2013

Sut fyddwch chi’n croesawu’r gwanwyn? Gallech wneud yn waeth na mynd allan i brynu copi o’r rhifyn diweddaraf o Barn. Ymhlith yr erthyglau treiddgar arferol, mae gennym sawl un yn ymateb i ystadegau’r Cyfrifiad am y Gymraeg – gan Robat Trefor a Dafydd ab Iago, yn ogystal â darn Beca Brown, sydd ar y we. Eto’n berthnasol i ragolygon yr iaith, pam y mae papur gwyn Llywodraeth Cymru am fil datblygu cynaliadwy wedi dod dan lach rhai ymgyrchwyr? Dyna gwestiwn Emyr Lewis. A chwestiwn hefyd sydd gan Andrew Misell wrth droi ei olygon at Ewrop – ai peth da o angenrheidrwydd yw Ewrogarwch cynifer o genedlaetholwyr Cymreig o Saunders ymlaen? Mae cwestiwn arall eto wrth wraidd colofn Gareth Miles y tro hwn – pam y mae capeli Cymraeg heddiw mor ddiflas? Ac os nad yw hynny’n ddigon o gwestiynau i chi beth am roi cynnig ar ein Cwis Gwyl Ddewi, a chael siawns i ennill pecyn gwerth chweil o lyfrau amrywiol.

Emynau Mawl i America

Alun Ffred Jones

Cyfeiriwyd at Hollywood fel Y Ffatri Freuddwydion. Yma mae gwleidydd a chyn-gyfarwyddwr ffilm yn dadlau bod Hollywood yn fwy na hynny. Fel y dengys tair ffilm newydd, hyrwyddo gwerthoedd “gwâr” America yw ei gwir genhadaeth.

Alun Ffred Jones
Mwy

Wylfa B Wnaiff Gadw'r Lampau Ynghyn - Ond Gochelwn

Glyn O. Phillips

Yn wyddonydd uchel ei barch ac yn gadeirydd cwmni ymchwil rhyngwladol, Phillips Hydrocolloids, mae’r awdur yn cefnogi ynni niwclear yn frwd. Mae ganddo yntau ei bryderon, serch hynny. Ym marn yr Athro, nid y dechnoleg niwclear yw’r perygl ond gwleidyddiaeth – corfforaethol a llywodraethol.

Erbyn hyn, mae bron yn amhosibl cael trafodaeth gytbwys rhwng y rhai sydd o blaid a’r rhai sydd yn erbyn datblygiad pellach pwer niwclear. Canlyniad hyn yw bod y naill ochr a’r llall yn gwrthod ystyried gwendidau safbwyntiau ei gilydd. Cystal imi gydnabod felly, fel y sylweddola pawb, fy mod i’n gyfan gwbl o blaid y dechnoleg hon – er gwaethaf Fukushima, Three Mile Island a Chernobyl. Gellid bod wedi atal pob un o’r digwyddiadau hynny gyda’r gofal angenrheidiol.

Glyn O. Phillips
Mwy

Unoliaethwyr Cenedlaetholgar Cymru

Richard Wyn Jones

Dal i ymchwilio i briodoldeb ymestyn pwerau Cynulliad Cenedlaethol Cymru y mae Comisiwn Silk.Ond y mis hwn disgwylir i Gomisiwn McKay adrodd ar statws Lloegr o fewn Ty’r Cyffredin mewn Prydain ddatganoledig. Cychwynna’r awdur gyda’r ffaith mai’r Democratiaid Rhyddfrydol fu’n gyfrifol am sicrhau parhad gorgynrychiolaeth Cymru yn San Steffan.

Afraid dweud na fu’r blynyddoedd diwethaf yn rhai rhwydd i Aelodau Seneddol y Democratiaid Rhyddfrydol. Cyn 2010 roedd y rhain yn bobl a arferai allu cyflwyno eu hunain fel gwleidyddion a oedd uwchlaw’r cyfaddawdu blêr sy’n rhan annatod o lywodraethu. Nhw oedd ceidwaid a chynheiliaid gwerthoedd ac egwyddor. Nhw oedd yn wahanol. Nhw oedd yn bur.

Richard Wyn Jones
Mwy

Chwip o Bentra

Beca Brown

Cyfarchion o bentra Cymreicia’r byd! Ydw i’n swnio’n smyg? Ddrwg calon gen i am hynny, ond heblaw am y ddiarhebol Mrs Jones Llanrug, a rhai o’r lleoliadau yng nghyfresi C’mon Mid-ffîld, dydi’n pentra ni ddim wedi arfer cael y ffasiwn sylw, a ’dan ni’n cweit licio fo, a deud y gwir.

Beca Brown
Mwy

Priodasau Cyfartal: Cam yn Nes at Gyfartaledd

Malan Vaughan Wilkinson

Malan Vaughan Wilkinson sy’n croesawu’r bleidlais ddiweddar yn Nhy’r Cyffredin dros fesur i ganiatáu i bobl o’r un rhyw briodi.

Bwystfileiddiwch, gweithredu’n ‘annaturiol’, priodi mwy nag un wraig, camdrin plant ac israddio sefydliad priodas. Dyma rai o’r cysyniadau a chymariaethau eithafol sydd wedi’u defnyddio gan wrthwynebwyr yng Nghymru i gyfiawnhau gwrthod y Mesur ar Briodasau i Gyplau o’r un Rhyw yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Er gwaethaf y dadleuon deinosoraidd hyn, roedd y bleidlais gyntaf ar y mesur yn Nhy’r Cyffredin yn ddiweddar yn llwyddiant ysgubol o safbwynt cyplau hoyw.

Malan Vaughan Wilkinson
Mwy

Peiriant a Hanner

Chris Cope

Pa awdur Cymraeg a ysgrifennodd ysgrif nodedig am feic modur? T. H. Parry-Williams, tybed? Ni chofiaf. Mae llenorion Cymraeg yn weddol anhysbys i Google ac rydw i’n rhy ddiog i fentro allan i’r llyfrgell. Ond ta beth, ysgrifennodd rhywun, rywbryd, ysgrif am feic modur a bu’n rhaid imi ei darllen yn y brifysgol.

Chris Cope
Mwy