Menna Baines
Brin dri mis wedi iddo ennill Coron y Genedlaethol, mae prifardd Llanelli ar fin cyhoeddi ei gyfrol gyntaf o gerddi. Bu’n sôn wrth Barn am y profiadau a’r teimladau sy’n eu bwydo.
Amser cinio yn Galeri Caernarfon. Mae’n brysur yn y caffi ond nid yn rhy swnllyd i gynnal cyfweliad – os oes modd cael trefn ar y teclyn sy’n mynd i recordio. iPod fy mab ydyw a dydw i erioed wedi’i ddefnyddio, ond does dim problem – wrth weld fy ansicrwydd, mae’r cyfweledig wedi ei gymryd gen i a’i gael i weithio mewn chwinc. Dyma Guto Dafydd, Prifardd Eisteddod Sir Gâr, ac mae o’n gartrefol iawn ym myd y dechnoleg ddigidol.
Mae Guto’n drydarwr cyson. Dyma’r gwr a lwyddodd i drydar wrth eistedd yn y gynulleidfa yn disgwyl i gael ei goroni, wrth i’r llifoleuadau chwilio’r pafiliwn – neges a oedd yn gorffen gyda’r geiriau ‘Sa’n well mi sefyll...’ Neu o leiaf fe anfonodd ei wraig, Lisa, a oedd wrth ei ochr, y neges ar ei ran.
Ac yn wir, cerdd o’r enw ‘Trydar’, am y dull hwn o gyfathrebu, yw’r un olaf yn ei ddilyniant o gerddi buddugol. Yn honno mae coed noeth y gaeaf, heb eu dail a’u nythod yn wag, yn troi’n ddelwedd o bentref marw digymdeithas, ond daw gobaith wrth i’r bardd annog y darllenydd i gau ei lygaid ar wacter y coed a gwrando ar ‘y trydar diarbed’, sef swn cenhedlaeth newydd o Gymry sy’n cynnal math gwahanol o gymuned trwy’r rhwydweithiau cymdeithasol: ‘Mae’r coed yn noeth ond ni bia’r awyr’.
O’r llinell hon y daw teitl cyfrol newydd Guto Dafydd, sef ei gyfrol gyntaf o farddoniaeth. Mae Ni Bia’r Awyr yn cynnwys cerddi’r Goron ynghyd â’r cerddi a ddaeth yn agos at frig yr un gystadleuaeth yn Ninbych y llynedd a nifer o gerddi eraill diweddar. Mae proflenni’r gyfrol ar y bwrdd o’n blaenau yn Galeri, ynghyd â dau cappuccino. Dyma ddiod sy’n cael ei henwi, yn un o gerddi’r Goron, fel un o ddiodydd Cymry Cymraeg dosbarth canol Gwynedd (y llall yw prosecco ond mae hi braidd yn gynnar i hwnnw). ‘Ni’ yw teitl y gerdd ddychanol wych honno am hunanfodlonrwydd y garfan o bobl dan sylw, gyda’r bardd yn ei gynnwys ef ei hun yn y garfan honno. Ac wrth i ‘ni’ yn awr gyd-yfed ein coffi, mae’n fy nharo fod eironi ym mhob man ym myd Guto Dafydd.
Ond, a’r peiriant wedi dechrau recordio, at dechnoleg y mae’r sgwrs yn troi i ddechrau. O weld bod yn y gyfrol sawl cerdd arall, ar wahân i ‘Trydar’, sy’n codi o fyd y dechnoleg ddigidol, gan gynnwys ‘selfieargopa’rEifl’ ac ‘Ar Google Maps’, gofynnaf i Guto a fyddai o’n ei alw ei hun yn ‘geek’ cyfrifiadurol.
‘Na, ond dwi yn treulio lot o amser ar Trydar a Facebook. Mae o jest yn ffordd newydd o wneud yr un hen beth, hynny yw cymdeithasu. Mae gen i rai ffrindiau sy’n feirdd a gan ein bod ni i gyd yn byw mewn llefydd gwahanol mae hi’n gyfleus inni sgwrsio ar Facebook. Mae o’n esgor ar weithgarwch hefyd, yn ysgogiad inni gyfarfod i berfformio neu gyd-drefnu digwyddiadau. A phan fu farw Gerallt Lloyd Owen roedd o’n brofiad rhyfeddol gweld rheseidiau o bobl yn dyfynnu ei waith o ar Twitter.’
Ydi, mae Guto Dafydd yn fardd ei genhedlaeth mewn sawl ffordd ac mae’r profiad o fod yn Gymro ifanc heddiw yn ganolog yn ei farddoniaeth. Ac eto, mae yna gyfeiriad mewn sawl un o’r cerddi at y cyflwr o fod yn ganol oed, bron fel petai’r bardd, weithiau, yn cael rhyw ymdeimlad cyn pryd o’r profiad hwnnw. Yn y gerdd ‘I Elis, fy mrawd bach, yn 21’, mae’n ei siarsio i ddal gafael yn ei ieuenctid a gochel rhag llithro i’r ‘llesgedd llwyd’, sef henaint. Hyn gan frawd mawr nad yw ond yn 24 (ef yw un o’r beirdd ieuengaf erioed i ennill y Goron)…